İŞ KURMA
Türkiye’nin Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) Kanunu, eşit muamele ilkesine dayalı olup uluslararası yatırımcıların yerel yatırımcılar ile aynı hak ve yükümlülüklere sahip olmasına olanak tanımaktadır.
Şirket kurma ve hisse devri koşulları, yerel yatırımcılara uygulananlar ile aynıdır. Buna göre, uluslararası yatırımcılar, Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) belirtilen tüm şirket türlerini kurabilmektedir. TTK; uluslararası standartları karşılayan, özel sermaye ve halka arz faaliyetlerini teşvik eden, yönetim işlemlerinde şeffaflık sağlayan ve Türkiye'nin iş ortamını AB mevzuatı ve AB'ye katılım süreci ile uyumlu hale getiren bir kurumsal yönetim yaklaşımı sunmaktadır.
Türkiye gerçekleştirdiği yatırım ortamını iyileştirme reformuyla birlikte iş yapma kolaylığını esas almış ve böylece şirket kuruluşlarında yaşanan bürokrasi kaldırılmış, maliyet ve prosedürler de asgariye indirilmiştir. Bu doğrultuda, şirket kuruluşları artık sadece Ticaret Odalarında faaliyet gösteren ve “tek durak ofis” olarak tasarlanan Ticaret Sicili Müdürlüklerinde gerçekleştirilmekte ve aynı gün içinde tamamlanabilmektedir.
TKK Kapsamındaki Şirket Türleri ve Alternatif Yapılar
TTK kapsamında, kurumsal ve kurumsal olmayan aşağıda belirtilen türlerde şirketler kurulabilmektedir:
a. Kurumsal yapılar
Anonim Şirket (A.Ş.)
Limited Şirket (Ltd. Şti.)
Bazı mali eşikler (örneğin; asgari sermaye) ve organlar birbirinden farklı olsa da, bir anonim şirket veya limited şirket kurmak için izlenen usul aynıdır.
b. Kurumsal olmayan yapılar
Genel Ortaklık
Sınırlı Ortaklık
Hisselerle Sınırlı Ortaklık
Şirketler bu beş farklı türde kurulsa da anonim şirket ile limited şirket, hem küresel ekonomide hem de Türkiye'de en sık tercih edilen türlerdir.
Şirket Kuruluşu
Türkiye'de bir şirket kurarken geçerli kural ve düzenlemelere uyulmalıdır:
Tutanak ve ana sözleşmenin çevrimiçi olarak MERSİS'e gönderilmesi
Şirket belgelerinin düzenlenmesi ve noter tasdiki
Potansiyel vergi numarasının alınması
Sermayenin belirli bir yüzdesinin Rekabet Kurumu’nun hesabına yatırılması
Kuruluş sermayesinin en az %25'inin bir bankaya yatırılması ve bunun belgelenmesi
Ticaret Sicili Müdürlüğüne tescil başvurusu yapılması
Yasal defterlerin tasdikletilmesi
Ticaret Sicili Müdürlüğünün şirket kuruluş bildirisinin vergi dairesinden takip edilmesi
İmza sirkülerinin düzenlenmesi
Belirli Dokümanların Elektronik Ortama Alınması/E-TUYS Sistemi
Ortak Girişimler
Ortak Girişim, genellikle Türk hukukunda tüzel bir kişilik olarak değerlendirilmeyen ancak hissedarların ticari bir şirket kurmayı tercih etmesiyle ortaya çıkan Adi Ortaklık olarak tanımlanır.
Hisse grupları kurabilme imkânı ve hissedar sorumluluğunun limited şirketlere kıyasla sınırlı olması nedeniyle burada tercih edilen seçenek anonim şirketlerdir.
Türkiye’de, kurulan şirketin türüne göre uygulanan kanunlara tabi olan ortak girişimlerin düzenlenmesine yönelik özel bir mevzuat bulunmamaktadır. Ortak girişimin tarafları arasındaki ilişkiyi yönetmek ve ortak girişimin devamlılığını sağlamak üzere bir hissedarlık sözleşmesi yapılması yaygın bir uygulamadır.
TV yayıncılığı, denizcilik ve sivil havacılık gibi belirli sektörler haricinde hissedarların ve yönetim hakkını elinde tutan kişilerin uyruğuyla ilgili herhangi bir kısıtlama yoktur.
Şube
Hissedar yoktur.
Bağımsız bir tüzel kişi değildir. Süresi ana şirketin süresiyle sınırlıdır.
Sermaye koşulu bulunmamaktadır; ancak şube faaliyetleri için bir bütçe ayrılması makul olacaktır.
Şube, sadece ana şirket ile aynı amaçlar için kurulabilir.
Şube kârının ana şirkete iade edilmesine izin verilir. Merkeze aktarılan şube kârı %15 oranında temettü stopaj vergisine tabidir. Bu vergi, Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları uyarınca düşürülebilir.
Bir şubenin tescili için, ilgili Ticaret Sicili Müdürlüğüne aşağıdaki belgelerle birlikte bir dilekçe gönderilmelidir:
Dilekçe (şirket kaşesinin altında bir imza yetkilisi veya vekilinin imzası bulunmalıdır; vekil tarafından imzalanması halinde vekâletnamenin aslı veya noter nüshası da dilekçeye eklenmelidir.)
Ana şirketin yetkili makamının şube açma kararı
Ana şirketin ana sözleşmesinin tasdikli aslı
Ana şirketin faaliyet belgesi veya ana şirketin sicilini ve mevcut durumunu gösteren herhangi bir eşdeğer belge
Ana şirket tarafından mukim temsilcisi lehine tam temsil ve ilzam yetkisinin verildiğini gösteren vekâletname
Kuruluş beyanının beş nüshası (İlgili alanlar yetkili şahıs tarafından doldurulmalı ve imzalanmalıdır.)
Türkiye'deki temsilciyi belirten vekâletnamenin iki nüshası
Şube temsilcisinin Türk vatandaşı olması durumunda nüfus cüzdanının noter tasdikli nüshası. Aksi halde yetkili temsilci pasaportunun noter tasdikli Türkçe tercümesi
Şube temsilcisinin şube adı altındaki imza beyannamelerinin iki nüshası
Taahhüt mektubu (yetkili şahıs tarafından imzalanmış)
Ticaret Sicili Müdürlüğünden alınacak bir Ticaret Müdürlüğü Beyan Formu (şube temsilcilerinin fotoğraflarını içeren)
Türkiye dışında düzenlenecek ve imzalanacak tüm gerekli belgelerin noter tasdikli ve apostilli olması veya düzenlendikleri Türk konsolosluğunca onaylanması gerekmektedir. Düzenlenen, noter tasdiki yapılan ve apostillenen asıl belgelerin resmi tercümeleri gerçekleştirilmeli ve Türkiye'de bir noter tarafından tasdiklenmelidir.
İrtibat Bürosu
Yabancı ülke kanunlarına göre kurulmuş şirketler, Türkiye'de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından izin almak suretiyle irtibat bürosu açabilmektedir. İrtibat bürosu açmak için aşağıdaki belgelerle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne başvurulması gerekmektedir.
Başvuru formu*
İrtibat bürosu tarafından yürütülecek işlerin kapsamını ve büronun ticari faaliyet yürütmeyeceğine ilişkin taahhüdü içeren beyanname* ve beyannameyi imzalayan yabancı şirket yetkilisinin imza yetkisini gösteren belge
Yabancı şirkete ait ve ilgili Türk Konsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik edilmiş faaliyet belgesi
Yabancı şirket hakkında hazırlanmış faaliyet raporu veya bilanço ve gelir tablosu
İrtibat bürosunun faaliyetlerini yürütmekle görevli olarak atanan kişiye/kişilere verilecek yetki belgesi
İrtibat bürosunun kuruluş işlemlerinin başka bir kimse aracılığıyla yürütülmesi durumunda vekâletname
*Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından temin edilebilir.
Genel Müdürlüğe belgelerin aslının ibraz edilmesi halinde, belgelerin bir örneği Genel Müdürlük tarafından onaylanmakta ve asılları başvuru sahibine iade edilmektedir.
İrtibat büroları için yapılan ilk başvuruda izinler azami üç yıl süre ile beyan edilen faaliyet kapsamında düzenlenmektedir. Faaliyet sürelerini uzatmak isteyen büroların, faaliyet süreleri sona ermeden önce Genel Müdürlüğe başvurması gerekmektedir. Genel Müdürlük süre uzatma taleplerini, büronun geçmiş yıl faaliyetleri, yabancı şirketin Türkiye’de geleceğe yönelik iş planı ve hedefleri, mevcut ve öngörülen harcama tutarı ile istihdam edilen personel sayısı çerçevesinde değerlendirerek sonuçlandırabilmektedir. Pazar araştırması veya yabancı şirketin ürünlerinin ya da hizmetlerinin tanıtımını yapmak üzere izin alan büroların faaliyet süreleri uzatılmamaktadır.
Kuruluş ve süre uzatımına ilişkin başvurular, istenilen bilgi/belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla başvuru tarihinden itibaren on beş iş günü içinde sonuçlandırılmaktadır.
Yabancı şirketlerin, para ve sermaye piyasaları, sigortacılık gibi özel mevzuatı bulunan finansal alanlarda faaliyette bulunmak amacıyla irtibat bürosu açma talepleri, ilgili özel mevzuatı çerçevesinde yetkili kılınan Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu gibi kurum veya kuruluşlarca değerlendirilmektedir. Bakanlık gerekli görülen durumlarda, faaliyet göstermek üzere izin, lisans veya benzeri yetkiler alınması gereken diğer sektörlerdeki yabancı şirketlerin irtibat bürosu açma taleplerini, söz konusu izin veya lisansı veren kurum ya da kuruluşların görüşlerini alarak sonuçlandırabilmektedir.
İrtibat bürolarının, vergi dairesine kayıt belgesinin ve büro ile ilgili kira sözleşmesinin bir örneğini en geç bir ay içinde Genel Müdürlüğe iletmesi gerekmektedir. Bürolar adres, büro yetkilisi/yetkilileri veya yabancı şirketin unvan değişikliklerini, değişikliğin gerçekleşmesinden itibaren en geç bir ay içinde, yeni adresi gösteren kira sözleşmesi, yeni atanan kişiye ilişkin yetki belgesi ya da yabancı şirketin unvan değişikliğine ilişkin belge/belgeler ile birlikte Genel Müdürlüğe bildirmelidir.
İrtibat bürolarının faaliyetlerini sona erdirmesi durumunda kapatma işlemi için ilgili vergi dairesinden alınacak iş bırakma-yoklama fişini Genel Müdürlüğe iletmesi gerekmektedir. Bürolar, kapanış ve tasfiye sonucunda oluşan bakiye haricinde, transfer talebinde bulunamamaktadır.
